İstihdam, çalışma koşulları, iş güvencesi, sosyal haklar ve gelir düzeyi gibi kriterlere göre farklı türlere ayrılır. İstihdam türleri şunlardır:
- Tam zamanlı istihdam: Haftalık çalışma süresi 40 saatten fazla olan istihdam türüdür. Tam zamanlı çalışanlar, işveren tarafından belirlenen saatlerde çalışmak zorundadır. Tam zamanlı çalışanlar, genellikle iş güvencesi, sosyal güvenlik ve asgari ücret gibi haklara sahiptir.
- Yarı zamanlı istihdam: Haftalık çalışma süresi 40 saatten az olan istihdam türüdür. Yarı zamanlı çalışanlar, işveren ile anlaştıkları saatlerde çalışırlar. Yarı zamanlı çalışanlar, tam zamanlı çalışanlara göre daha az haklara sahiptir. Yarı zamanlı istihdam, öğrenciler, ev kadınları, emekliler gibi gruplar için uygun bir seçenek olabilir.
- Geçici istihdam: Belirli bir süre veya proje için çalışan istihdam türüdür. Geçici çalışanlar, işveren ile sözleşme yaparlar ve sözleşme süresince çalışırlar. Geçici istihdam, işverenler için maliyet avantajı sağlar. Geçici çalışanlar, iş güvencesi ve sosyal haklar açısından dezavantajlıdır.
- Gönüllü istihdam: Karşılık beklemeden, toplumsal yarar için çalışan istihdam türüdür. Gönüllü çalışanlar, kendi istekleriyle, kendi belirledikleri saatlerde çalışırlar. Gönüllü istihdam, kişisel gelişim, sosyal sorumluluk ve dayanışma açısından faydalıdır.
- Kayıt dışı istihdam: Resmi kayıtlara geçmeyen, vergi ve sigorta ödemeyen istihdam türüdür. Kayıt dışı çalışanlar, işveren tarafından istismar edilebilir, hak arayamaz, emeklilik hakkı kazanamaz. Kayıt dışı istihdam, ekonomiye ve topluma zarar verir.
İstihdam Nasıl Artırılabilir?
İstihdamın artırılması, ekonomik büyümenin, gelir dağılımının, refah seviyesinin ve sosyal huzurun artması için gereklidir. İstihdamı artırmak için şu önlemler alınabilir:
- Yatırım ortamının iyileştirilmesi: Yatırımlar, üretimi, ihracatı, geliri ve istihdamı artırır. Yatırımları teşvik etmek için, hukukun üstünlüğü, güvenlik, altyapı, teşvikler, vergi reformu gibi unsurlar sağlanmalıdır.
- Eğitim sisteminin geliştirilmesi: Eğitim, nitelikli iş gücü, bilgi, teknoloji, inovasyon ve rekabet gücü sağlar. Eğitim sistemi, iş piyasasının ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenmeli, mesleki ve teknik eğitim desteklenmeli, ömür boyu öğrenme imkanları sunulmalıdır.
- Sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesi: Sosyal güvenlik, çalışanların ve işsizlerin gelir güvencesi, sağlık hizmeti, emeklilik hakkı gibi ihtiyaçlarını karşılar. Sosyal güvenlik sistemi, kayıt dışı istihdamı önlemek, işsizlik sigortası sağlamak, esnek çalışma modellerine uyum sağlamak için reforme edilmelidir.
- Girişimciliğin desteklenmesi: Girişimcilik, yeni iş fırsatları, istihdam, katma değer, yenilik yaratır. Girişimciliği desteklemek için, girişimcilik kültürü ve eğitimi yaygınlaştırılmalı, finansman, danışmanlık, mentorluk, kuluçka merkezi gibi hizmetler sunulmalıdır.