Türkiye, üç kıtaya komşu olan bir yarımadadır. Kuzeyde Karadeniz, batıda Ege Denizi ve Akdeniz, güneyde Akdeniz ve doğuda ise Kafkaslar, İran Yaylası ve Mezopotamya ile çevrilidir. Türkiye’nin toplam 2.875 kilometrelik kara sınırı vardır.
Türkiye’nin kara sınırı olan ülkeler şunlardır
Bulgaristan, Yunanistan, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan (Nahçıvan), İran, Irak ve Suriye.
Türkiye’nin sınır kapıları, komşu ülkelerle olan ticaret, ulaşım, turizm, kültürel ve insani ilişkiler açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de toplam 26 adet sınır kapısı bulunmaktadır. Bunlardan 23 tanesi karayolu, 3 tanesi ise demiryolu sınır kapısıdır. Sınır kapılarının sayısı ve dağılımı, komşu ülkelerle olan ilişkilerin niteliğine ve yoğunluğuna göre değişmektedir. Örneğin, Türkiye’nin en uzun kara sınırına sahip olduğu Suriye ile 13 adet sınır kapısı bulunurken, Türkiye’nin en kısa kara sınırına sahip olduğu Azerbaycan ile sadece 1 adet sınır kapısı bulunmaktadır.
Türkiye’nin sınır kapılarından geçen ticaret hacmi, Türkiye’nin dış ticaretinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2020 yılında Türkiye’nin ihracatının %31’i, ithalatının ise %12’si sınır kapılarından gerçekleştirilmiştir. Sınır kapılarından yapılan ihracatın %60’ını Irak’a yapılan ihracat oluştururken, ithalatın %43’ünü ise İran’dan yapılan ithalat oluşturmuştur. Sınır kapılarından yapılan ticarette en çok ihraç edilen ürünler arasında demir-çelik ürünleri, tekstil ve hazır giyim ürünleri, elektrikli makine ve cihazlar yer alırken, en çok ithal edilen ürünler arasında doğal gaz, petrol ürünleri, demir-çelik ürünleri ve elektrik enerjisi yer almaktadır.
Sınır kapıları aynı zamanda komşu ülkelerle olan kültürel ve insani ilişkiler için de önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle akraba ve dostluk bağları bulunan komşu halklar arasında sınır kapıları vasıtasıyla karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bazı sınır kapıları dini bayramlarda veya özel günlerde açık tutularak komşu halkların ibadet etmelerine imkan sağlamaktadır. Örneğin, Türkiye ile Suriye arasındaki Mürşitpınar Sınır Kapısı ile Öncüpınar Sınır Kapısı Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı’nda açık tutularak Suriyeli Müslümanların Mekke’ye gitmelerine olanak tanımaktadır. Benzer şekilde, Türkiye ile Ermenistan arasındaki Akyaka Sınır Kapısı da Ermeni Hristiyanların Surp Haç Kilisesi’ne gitmelerine imkan sağlamaktadır.
