Berzah kelimesi sözlükte “iki şey arasındaki engel” mânasına gelmektedir. Berzah kelimesi eski bir coğrafî terim olarak karşımıza çıkar ve anlamı “bir kara parçasının iki deniz arasında kalan dar kısmı, kıstak” anlamına gelmektedir. İslami anlamı ise daha farklıdır. Özellikle berzah alemi olarak adlandırılan bir yerden söz edilmektedir. Bu açıdan İslami olarak merak edilen kelimeler arasındadır. Berzah ne demek? Bunun anlamını inceleyeceğiz. Berzah alemi nedir, nerede ve nasıl bir yer olduğunu dini kaynaklara göre açıklayacağız.
Berzah alemi nedir?
Berzah kelimesi dini terim olarak; ölümle başlayıp yeniden diriltilmeye kadar sürecek olan ara dönem, dünya ile ahiret arasındaki alemdir. Ayrıca kabir hayatı karşılığında kullanılmaktadır. Berzah kelimesi Kur’an-ı Kerim’de üç yerde geçmektedir ve bunlardan ikisinde (el-Furkān 25/53; er-Rahmân 55/19-20) Allah’ın yüce kudretinin bir delili olarak “tatlı ve tuzlu iki denizin birbirine karışmasını önleyen engel” anlamını taşır. Üçüncü de ise (el-Mü’minûn 23/99-100) insanların ölümlerinden yeniden diriltilmelerine kadar sürecek olan ara dönemi hatırlatır. Bu ayette ölüme yakın olan inançsızların ölümle yüz yüze geldiğinde pişmanlık duyarak hayattayken yapmaya bir türlü yapmadıkları kulluk görevlerini yerine getirmek için dünyaya geri döndürülmeyi isteyeceklerini anlatır. Fakat bunun asla gerçekleşmeyecek bir istek olduğunu bildirilmektedir. Ayrıca onların bu son günleriyle ahiretin fiilen vuku bulması arasında bir berzah (kabir) hayatının mevcut olduğu aktarılmıştır.
Berzah hayatı nasıl bir yerdir?
İslam’da berzah hayatı kişinin ruhunun bedeninden ölüm meleği Azrail tarafından alınmasıyla başlar. Ölümü nasıl gerçekleşirse gerçekleşsin her insanın mutlaka bir berzah döneminden geçeceği kabul edilmiştir. Ancak bazı hadislerde mümin, kafir yahut günahkar olarak ölenlerin berzah döneminde karşılaşacakları durumlar vb. konularda açıklamalara yer verilmiştir. Berzah hayatı, kişinin dünyada iken işlediği amellerin mânevî karşılıklarından oluşan misâlî bir bedende yaşadığı bir hayattır. Bu misâlî beden kişinin gerçek mezarıdır. Ölen her insan dünyada işlediği amellere göre bu gerçek mezarda ya azap görür veya lezzetlere mazhar olur. Berzah hayatının mahiyeti ve kabir ahvaline dair meseleler itikadî mezhepler arasında bazı tartışmalara konu olmuştur.
Berzah hayatına hazırlanmak
Berzah hayatı, insanın ölümünden sonra karşılaşacağı ilk aşamadır. Bu aşama, kişinin dünyada iken yaptıklarına göre şekillenecektir. Bu nedenle berzah hayatına hazırlanmak, dünyada iken Allah’ın emirlerine uymak, yasaklarından kaçınmak, iman ve salih amel sahibi olmak, günahlardan tövbe etmek, hak sahiplerine helallik almak, ölüme hazırlıklı olmak ve ölümü hatırlamak gibi hususlara dikkat etmek gerekmektedir. Berzah hayatı, insanın ahiret hayatının başlangıcıdır. Bu hayatın sonunda ise kıyamet, mahşer, hesap, sırat, cennet ve cehennem gibi ebedî âlemler vardır. Bu nedenle berzah hayatını hafife almayıp ciddiye almak, insanın hem dünya hem de ahiret saadeti için önemlidir.