Türkiye 2023'te ithal tüketimde rekor kırdı: Fatura 43,4 milyar dolar!Türkiye, 2023 yılında ithalat ve tüketimde rekor seviyelere ulaştı. On bir aylık verilere göre, ekonominin üretim ayağındaki canlılığı gösteren ara malı veya hammadde ithalatı yüzde 10'a yakın azalırken, tüketim malı ithalatı yüzde 59,9'la rekor bir artış gösterdi. Tüketim malları içinde en büyük artış ise yüzde 137,9'la ithal otomobilde gerçekleşti.
İthal otomobilde fatura katlanıyor
On bir ayda, 2022'nin aynı dönemine göre 9,5 milyar dolar daha fazla olmak üzere 16,3 milyar dolarlık otomobil ithal edildi. Dayanıklı ve yarı dayanıklı tüketim mallarına ödenen fatura da yüzde 50'ye yakın artarak 13,3 milyar dolar oldu. Elektrikliye yöneliş ve 2023 sonlarında başlayan yeni markaların girişindeki artış ithal otomobilde faturanın 2024'te katlanarak büyüyeceğine işaret ediyor.
Üretimde fren, tüketimde gaz
Ekonominin üretim ayağındaki ivmeyi gösteren ara malı veya hammadde ithalatı önemli oranda azalırken, tüketim malı ithalatında adeta patlama niteliğinde artış yaşanması, Türkiye ekonomisinde 2023'e damga vuran önemli gelişmelerden biri oldu. En son alınan on bir aylık verilere göre özellikle otomobil ve dayanıklı tüketim malı ithalatına ödenen fatura rekor boyutlara ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) geniş ekonomik kategorilerin sınıflaması (BEC) bazındaki dış ticaret verilerine göre, üretime yönelik yapılan ve ithalat faturasında en büyük kalemi oluşturan ara malı veya hammadde ithalatı ocak-kasım döneminde, 2022'nin aynı dönemine göre yüzde 9,8 azalarak 241,4 milyar dolara geriledi.
Buna karşılık, tüketim mallarına ödenen dövizin ise yüzde 59,9 gibi rekor bir artışla 43,4 milyar dolara ulaştığı dikkati çekti. Yeni yatırımlara işaret eden yatırım veya sermaye malı ithalatı da deprem yatırımlarının da etkisiyle on bir ayda yüzde 32 artışla 47,7 milyar dolar oldu. Buna göre ithal tüketime ödenen fatura, yatırım malı ithalatından daha hızlı arttı.
İleride üretim ve istihdam yaratacak yatırımlar kapsamında ithal edilen makine, alet, bilgisayar ve diğer ekipmanların tutarına yakın bir fatura, ithal tüketim mallarına ödendi. Toplam ithalat sepetinde ara mallarının Ocak-Kasım 2022'de yüzde 80,9 olan payı, 2023'ün aynı döneminde yüzde 72,9'a gerilerken, tüketim mallarının payı yüzde 8,2'den yüzde 13'e çıktı. Yatırım mallarının payı da yüzde 10,9'dan yüzde 14,3'e yükseldi.
Sınıfına göre ithalatın ay ay seyri
2022'nin aynı aylarına göre ara malı ithalatı ocakta yüzde 15,5 ve şubatta yüzde 2,7 artış, martta yüzde 7,9 ve nisanda yüzde 15 düşüş, mayısta ise yüzde 4,9 oranında bir artış kaydederken; tüketim malı ithalatı ocak ayında yüzde 70,5, şubatta yüzde 64,3, martta yüzde 65,1, nisanda yüzde 67, mayısta yüzde 74,9 oranında rekor artışlar kaydetti.
Genel seçimler sonrası kurlarda hızlı yükselişin başladığı haziranda ara malı ithalatında yüzde 27,9'luk düşüşle frene basma eğilimi güçlenirken, tüketim malı ithalatındaki artış hızla kesmekle birlikte yüzde 37,8 oldu. Kurlarda yükselişin hızlanarak sürdüğü temmuzda da ara malı ithalatındaki yüzde 4,7'lik düşüşe karşılık tüketim malı ithalatı yüzde 99,6 ile bu yıl aylar itibarıyla en yüksek artışını kaydetti.
